Holland a no paradijs

O'dany woont sinds 3 maanden in Nederland en gaat naar het VMBO in Almere. Bekijk de video

Ellen-Rose Kambel:

"Meertalig onderwijs kan een oplossing zijn"

O'dany Amelo:

"Suriname is mijn thuis, maar ik moet eerst mezelf ontwikkelen"

De jonge republiek Suriname is op zoek naar zichzelf en nergens zie je dat zo goed als in het onderwijs. Suriname nam in 1975 een Nederlands – koloniaal – onderwijssysteem over. Sindsdien wordt er naarstig gezocht naar een systeem dat bij Suriname past. Toch is de aanwezigheid van de oud-kolonisator er na bijna 50 jaar nog steeds voelbaar. En als vanouds weten Surinaamse studenten en scholieren de weg te vinden naar Nederland, dat op zijn beurt zoekt naar een nieuwe manier om zich te verhouden tot Suriname. Met wisselend succes.

In Nederland staat het eindelijk op de kaart, maar in het basisonderwijs is er nog onvoldoende aandacht voor het slavernijverleden, vindt antropoloog Maria Karg. In Suriname is het de uitdaging om de gerichtheid op Nederland in te perken. Geschiedenisdocenten stellen dat de historie van het Surinaamse volk centraal moet staan. Volgens de Surinaamse pedagoog Rika Echteld worden kinderen in Suriname vanaf de basisschool '...nog altijd voorbereid op een toekomst in Nederland'. Maar de helft van hen spreekt thuis geen tot weinig Nederlands: de schooltaal. De drop-out cijfers in Suriname zijn de hoogste in het Caribisch gebied. Meertalig onderwijs ziet Ellen-Rose Kambel als een oplossing voor dit probleem.

"Kinderen leren niet meer over sneeuw", zegt Rika Echteld

Maria Karg:

"Voor Nederlandse kinderen is de slavernij een ver-van-

hun-bed-show"

Jake Raijman:

"Het is een kwestie van acclimatiseren"

Ewoud Sanders:

"Twintig jaar geleden was het n-woord nog neutraal"

Ondertussen kiezen Surinaamse scholieren en studenten massaal voor een toekomst in Nederland, al dan niet op aandringen van hun ouders, zoals O'dany Amelo. Eenmaal aangekomen in Nederland worden ze geconfronteerd met de realiteit: 'Holland a no paradijs [Holland is geen Paradijs]'. Surinaamse studenten kloppen steeds vaker aan voor hulp, constateren psychologen. Toch doet SuConnect er alles aan om studenten voor te bereiden op Nederland. Zo maakt buddy en oud-student Jake Raijman nieuwkomers wegwijs in zijn stad: Rotterdam.

In Nederland is er nog veel werk aan de winkel. Om het Nederlandse onderwijs inclusiever te maken moeten eerst de taal en het curriculum gedekoloniseerd worden, meent de Nederlandse taalhistoricus Ewoud Sanders. Misschien wel als een tegengif verovert de veelal aan het Surinaams ontleende straattaal zijn plaatsje in de Nederlandse samenleving. Ook in het hoger onderwijs, waar studenten - niet alleen die uit Suriname - het onderling met elkaar spreken. Taal is onderdeel van de identiteit, weet Ellen-Rose Kambel.

De brain drain is een hoofdpijndossier. Veel studenten keren niet terug naar Suriname. Suriname loopt leeg, constateert Shanti Venetiaan, bestuursvoorzitter van de universiteit in Paramaribo. Er is een groot tekort aan leerkrachten. Basisschoolleerkrachten worden nu ingezet om les te geven in het middelbaar onderwijs, zonder bevoegdheid. "Leerkrachten met een achterstand creëren zelf een achterstand bij de kinderen", zegt leerkracht Sherron Rodgers. 39,7 procent van de Surinaamse samenleving heeft de vijfde klas lagere school niet afgerond, stelt voormalig onderwijsminister Marie Levens. “Daarmee kan je geen land opbouwen.”

Onderwijs is de sleutel van alle ontwikkeling, dat weten ze in Nederland ook. Tussen de Nederlandse en Surinaamse overheid werd in 2023 een eerste samenwerkingsovereenkomst getekend met als doel het onderwijs in Suriname te versterken. Maar de enorme bureaucratie, het grote verloop van ministers en het centraal gestuurd onderwijssysteem in Suriname maakt de samenwerking moeizaam, onzeker en complex.

"Het hele systeem is gecrasht"

Shanti Venetiaan:

"Wie het kan betalen stuurt zijn kind naar Nederland"

De artikelen zijn in 2023 geschreven door Zoë Deceuninck in Suriname en Miriam van Coblijn in Nederland en verschenen oorspronkelijk op de webmagazines: NieuwWij, AFROmagazine en in Parbode