Holland a no paradijs

O'dany woont sinds 3 maanden in Nederland en gaat naar het VMBO in Almere. Bekijk de video

Suriname is op zoek naar zichzelf en dat is nergens zo goed  terug te zien als in het onderwijs. De jonge republiek nam in 1975 een Nederlands – koloniaal – onderwijssysteem over. De aanwezigheid van de oud-kolonisator er nog steeds voelbaar. Als vanouds vinden Surinaamse studenten de weg naar Nederland, dat op zijn beurt zoekt naar een nieuwe manier om zich te verhouden tot Suriname.

In het basisonderwijs is er nog onvoldoende aandacht voor het slavernijverleden, vindt antropoloog Maria Karg. In Suriname is het de uitdaging om de gerichtheid op Nederland in te perken. Volgens de Surinaamse pedagoog Rika Echteld worden kinderen in Suriname vanaf de basisschool '...nog altijd voorbereid op een toekomst in Nederland'. De helft van hen spreekt thuis geen tot weinig Nederlands: de schooltaal. De drop-out cijfers in Suriname zijn de hoogste in het Caribisch gebied. Meertalig onderwijs ziet Ellen-Rose Kambel als een oplossing voor dit probleem.

Ellen-Rose Kambel:

"Meertalig onderwijs kan een oplossing zijn"

O'dany Amelo:

"Suriname is mijn thuis, maar ik moet eerst mezelf ontwikkelen"

"Kinderen leren niet meer over sneeuw", zegt Rika Echteld

Maria Karg:

"Voor Nederlandse kinderen is de slavernij een ver-van-

hun-bed-show"

Ondertussen kiezen Surinaamse studenten massaal voor een toekomst in Nederland, al dan niet op aandringen van hun ouders, zoals O'dany Amelo. Eenmaal aangekomen in Nederland worden ze geconfronteerd met de realiteit: 'Holland a no paradijs [Holland is geen Paradijs]'. Surinaamse studenten kloppen steeds vaker aan voor hulp, constateren psychologen. Oud-studenten doen er alles aan om Surinaamse jongeren voor te bereiden op Nederland. Zo maakt buddy Jake Raijman nieuwkomers wegwijs in zijn stad: Rotterdam.

In Nederland is er nog veel werk aan de winkel. Om het Nederlandse onderwijs inclusiever te maken moeten eerst de taal en het curriculum gedekoloniseerd worden, meent de Nederlandse taalhistoricus Ewoud Sanders. Misschien wel als een tegengif verovert de veelal aan het Surinaams ontleende straattaal zijn plaatsje in de Nederlandse samenleving.

De brain drain is een hoofdpijndossier. Veel studenten keren niet terug naar Suriname. Suriname loopt leeg, constateert Shanti Venetiaan, bestuursvoorzitter van de universiteit in Paramaribo. Er is een groot tekort aan leerkrachten. Basisschoolleerkrachten worden nu ingezet om les te geven in het middelbaar onderwijs, zonder bevoegdheid. "Leerkrachten met een achterstand creëren zelf een achterstand bij de kinderen", zegt leerkracht Sherron Rodgers. Veertig procent van de Surinaamse samenleving heeft de vijfde klas lagere school niet afgerond, stelt voormalig onderwijsminister Marie Levens. “Daarmee kan je geen land opbouwen.”

Onderwijs is de sleutel van alle ontwikkeling, dat weten ze in Nederland ook. Tussen de Nederlandse en Surinaamse overheid werd in 2023 een eerste samenwerkingsovereenkomst getekend met als doel het onderwijs in Suriname te versterken. Maar de enorme bureaucratie, het grote verloop van ministers en het centraal gestuurd onderwijssysteem in Suriname maakt de samenwerking moeizaam, onzeker en complex.

Hoe kan Nederland helpen?

Jake Raijman:

"Het is een kwestie van acclimatiseren"

Ewoud Sanders:

"Twintig jaar geleden was het n-woord nog neutraal"

"Het hele systeem is gecrasht"

Shanti Venetiaan:

"Wie het kan betalen stuurt zijn kind naar Nederland"

John Brewster:

"Elke spijker die we sturen naar Suriname moet betekenisvol zijn"

De artikelen zijn in 2023 geschreven door Zoë Deceuninck in Suriname en Miriam van Coblijn in Nederland en verschenen oorspronkelijk op de webmagazines: NieuwWij, AFROmagazine en in Parbode